Open been (ulcus cruris)

De oorzaak van een open been is meestal een stoornis van de doorbloeding. Zowel een stoornis in de slagaderen die het bloed aanvoeren (ook wel vaatvernauwing of aderverkalking genoemd) of een stoornis in de aderen die het bloed afvoeren of een combinatie van een stoornis in de slagaderen en aderen kunnen een open been veroorzaken. Ook andere oorzaken kunnen een rol spelen zoals een verwonding, huidkanker en infecties. Bij een stoornis in de slagaderen is er een verminderde aanvoer van bloed zodat er te weinig zuurstof en voedingsstoffen in de weefsels komen, waardoor het weefsel afsterft. Dit leidt tot vaak pijnlijke open plekken die lastig genezen. De open plekken zijn vaak ter hoogte van de tenen, voeten of buitenzijde van het onderbeen/enkels. Diabetes (suikerziekte) en roken zijn risicofactoren. Bij een stoornis in de aderen (spataderen, doorgemaakt trombosebeen) verloopt de afvoer van bloed niet goed en treedt stuwing op. Hierbij zijn de klepjes in de aderen beschadigd waardoor de bloedafvoer in staande houding niet goed verloopt. Door de stuwing wordt het been dik (oedeem) en raken de weefsels ontstoken. Dit geeft uiteindelijk aanleiding tot een open been (ulcus cruris).

In de beginfase is een ulcus cruris vaak bedekt met zwart of geelbruin dood weefsel (necrose). Als de wond schoner wordt, ontstaat er een rode wondbodem en kan de wond langzaam dichtgroeien. Bij een stoornis in de aderen is sprake van een zwaar, moe gevoel in de benen met vochtophoping in de onderbenen. Vaak zijn spataderen zichtbaar. In een latere fase ontstaan bruine verkleuringen, witte plekjes en roodheid rond de enkels, vooral aan de binnenzijde. In dit gebied kan uiteindelijk een open been (ulcus cruris) ontstaan. Meestal zijn wonden die worden veroorzaakt door een stoornis in de aderen niet erg pijnlijk. Soms is sprake van een geïnfecteerde wond. Dan ontstaat roodheid rondom de wond, pijn en soms een onaangename geur. Bij een stoornis in de slagaderen (vaatvernauwing) heeft men in het begin vaak pijn in de kuit bij wandelen (etalagebeen), later ook in rust (vooral ’s nachts). Op den duur kunnen wonden ontstaan. Deze zijn vrijwel altijd pijnlijk.

Een verminderde bloedafvoer door onvoldoende werking van klepjes in het oppervlakkige of diepe aderstelsel (na trombose of bij spataderen) kan onderzocht worden met zogenaamd veneus duplexonderzoek. Dit onderzoek maakt de ader, de klepjes en de bloedstroom daarin zichtbaar. Het onderzoek lijkt veel op een echo en is niet pijnlijk. Vaak wordt ook bloedonderzoek gedaan en soms wordt een kweek van de wond afgenomen om te onderzoeken of de wond geïnfecteerd is.  

Bij een verminderde bloedaanvoer zijn de pulsaties van de slagaderen van onderbenen en voet minder goed of niet voelbaar. Meting van de bloeddruk aan het been in vergelijking met de bloeddruk aan de arm is ook een goede methode om een indruk van de bloedaanvoer te krijgen.

Bij een verminderde bloedafvoer in de oppervlakkige aderen kunnen de spataderen operatief of met endoveneuze LASER behandeld worden. Bij een slecht functionerend diep aderstelsel is een operatie niet mogelijk. Om het open been te genezen, moet de bloedafvoer worden verbeterd en de vochtophoping worden verminderd. Hiervoor is het noodzakelijk het onderbeen te zwachtelen. Het is erg belangrijk dat de zwachtels op de juiste manier worden aangebracht. Verder is het nodig regelmatig te bewegen (kuitspierpomp gebruiken). De verschillende zalven, gazen, wondverbanden die op de wond komen zijn van minder groot belang voor de wondgenezing dan wordt gedacht. Om het opnieuw ontstaan van het open been door verminderde bloedafvoer te voorkomen is het in veel gevallen zinvol om een goede steunkous te gaan dragen nadat de wond genezen is. Bij een verminderde bloedaanvoer door de slagaderen moet de vaatchirurg kijken of de bloedaanvoer te verbeteren is. Bij een lichte stoornis in de bloedaanvoer is looptraining een goede behandeling. Als er sprake is van een verstopping van de slagaderen is dotteren (opheffen van de obstructies door middel van een katheter met ballonnetje) of een operatie van de slagaderen (bypass) soms mogelijk. De vaatchirurg bespreekt dit met u.

Voor uitgebreidere informatie omtrent deze aandoening verwijzen wij u naar onderstaande links.
Voor uitgebreidere informatie omtrent onderzoeken die mogelijk bij u plaatsvinden kunt u de informatiefolders op deze pagina raadplegen.