Melanoom
Het melanoom is een kwaadaardig gezwel uitgaande van de pigmentcellen van de huid. Meestal ontstaat een melanoom in vooraf gezonde huid, maar het kan ook ontstaan in een al langer bestaande moedervlek. Bij een kwaadaardige (maligne) tumor heeft het lichaam de celdeling niet meer onder controle, waardoor deze doorgroeit. Bovendien kunnen, met name bij agressieve melanomen, cellen van het melanoom losraken. Die kankercellen kunnen via het bloed en/of de lymfebanen ergens anders in het lichaam terechtkomen en daar uitgroeien tot tumoren (uitzaaiingen).
Hoe ontstaat het?
Een melanoom ontstaat meestal in de pigmentcellen van de opperhuid. Dat kan op alle leeftijden gebeuren. Melanomen kunnen overal op de huid voorkomen, maar zij ontstaan vaak op delen van de huid die aan zonlicht worden blootgesteld. Bij vrouwen komen melanomen vaker voor op de benen; bij mannen vooral op de rug. Ze kunnen echter ook voorkomen op plaatsen die nooit in de zon komen, zoals voetzolen, handpalmen of slijmvliezen.
Klachten
Als een moedervlek kwaadaardig wordt, verandert deze van kleur, vorm en neemt hij toe in grootte, omvang of dikte. Soms gaat de moedervlek bloeden, jeuken of pijn doen.
Goede informatie vindt u op:
De Stichting Melanoom zet zich landelijk in voor patiënten met melanoom, oogmelanoom en hun naasten. Verder zijn zij actief in de preventie van melanoom.
Diagnose en behandeling
Als een melanoom vroegtijdig wordt ontdekt en behandeld is de prognose meestal goed. Het is dus erg belangrijk dat u veranderende moedervlekken tijdig door uw huisarts laat controleren. Als de huisarts uw moedervlek niet vertrouwt, wordt u verwezen naar de huidarts (dermatoloog).
Zorgpad melanoom
De behandeling van patiënten met een melanoom is vaak relatief eenvoudig, maar kan ook gecompliceerd zijn. Er kunnen dan een groot aantal zorgverleners bij de behandeling betrokken zijn (huidarts, plastisch chirurg, oncologisch chirurg, MKA-chirurg, hoofd-halsoncoloog, radioloog, nucleair geneeskundige, radiotherapeut-oncoloog, internist-oncoloog, verpleegkundig consulent melanoompoli, doktersassistenten en verpleegkundigen). Een goede organisatie van zorg is dus erg belangrijk. Daarom wordt in het MCL gewerkt volgens werkafspraken die zijn vastgelegd in een zorgpad. Dit zorgpad wordt regelmatig aangepast aan de actuele (landelijke) richtlijnen, om te komen tot de best mogelijke zorg. Voor patiënten is een samenvatting van het Zorgpad melanoom beschikbaar.
MCL is melanoomcentrum
In het MCL worden alle patiënten als eerste gezien door de dermatoloog. De dermatoloog houdt speciale spreekuren voor patiënten met een melanoom. De dermatoloog kan ook verwijzen naar andere behandelaars binnen het team, zoals chirurg-oncoloog, plastisch chirurg, MKA-chirurg, hoofd-halsoncoloog, gespecialiseerd verpleegkundige. In het team zitten ook internist-oncologen, radiotherapeut-oncologen en pathologen. Wekelijks worden patiënten besproken in het team en wordt voor hen een advies gemaakt voor de best mogelijke behandeling.
De Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NVMO) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZA) hebben geregeld dat alle patiënten met een uitgezaaid melanoom voortaan alleen in academische ziekenhuizen en een aantal partnerziekenhuizen mogen worden behandeld. Eén van deze partnerziekenhuizen is het Medisch Centrum Leeuwarden. Het MCL werkt samen met het Universitair Medisch Centrum Groningen.
Nacontrole en follow up
Na de behandeling zult u, afhankelijk van het stadium van het melanoom, onder controle blijven bij de huidarts. Tijdens de controle wordt het litteken van het melanoom onderzocht en worden lymfeklieren in de omgeving van het litteken van het melanoom en de overige huid gecontroleerd. Ook wordt u gewezen op de mogelijkheid van zelfcontrole. Begeleiding is een belangrijk onderdeel van de controle. Aarzelt u daarom niet om zelf ook onderwerpen aan de orde te stellen. Het gaat er immers om te kijken hoe het met u gaat. Het is handig om uw vragen ter voorbereiding op te schrijven en het briefje mee te nemen. Zo weet u zeker dat u alles bespreekt. Afhankelijk van uw situatie wordt u ook gecontroleerd door de oncologisch chirurg. Bij uitgezaaid melanoom worden de controles uitgevoerd door de internist-oncoloog.
U kunt in de controleperiode ook altijd een beroep doen op de verpleegkundig consulent melanoompoli, zowel telefonisch als met een gesprek op de polikliniek dermatologie. Zij kan veel vragen beantwoorden en u helpen bij het vinden van ondersteuning. Zij kan u vragen hierbij de Lastmeter in te vullen. Op deze lijst kunt u aangeven welke klachten u heeft en in welke mate. Ook kunt u aangeven op welk gebied u nog hulp nodig heeft.
Jong en kanker: AYA-zorg in het MCL
AYA staat voor Adolescent and Young Adult: jongeren en jong volwassenen tussen 18 en 39 jaar die voor het eerst te horen krijgen dat ze kanker hebben. In het MCL hebben we extra aandacht voor AYA-zorg in alle fases van je ziekte. Meer informatie over de AYA-zorg in het MCL vind je op deze pagina.