Diabetische voet en voetverzorging

Het voorkomen van voetproblemen en dan met name ulcera (wonden), is dan ook heel belangrijk. Laat daarom je voeten regelmatig controleren en neem adviezen van zorgverleners ter harte. Heb je een wondje dat niet binnen een week geneest, ga dan direct naar je behandelend arts, huisarts, verpleegkundig consulent diabetes of podotherapeut. En zorg dat je goed geïnformeerd bent, zodat je zelf actie kunt ondernemen om voetproblemen te voorkomen en ze te herkennen.

Wat kan ik zelf doen?
Er is veel dat je zelf kunt doen (of juist beter niet kunt doen) om voetproblemen te voorkomen. Hieronder vind je belangrijke do’s en don’ts.

Beter niet doen:

• Als je last hebt van je ogen of handen, kun je beter niet je eigen nagels knippen. Dit om te voorkomen dat je jezelf verwondt.
• Blaren zelf doorprikken. Als dit niet op de juiste manier gebeurt, kun je een infectie oplopen.
• Likdoornpleisters gebruiken. Ze bevatten een agressieve stof die een kwetsbare, dunne huid kan beschadigen.
• Hoge hakken dragen. Hakken hoger dan 3 cm geven erg veel druk op de voorvoet, waardoor daar bijvoorbeeld eelt of blaren kunnen ontstaan.
• Op blote voeten of op slippers lopen. Steentjes of vuil kunnen de huid beschadigen.
• Een voetenbad nemen. De huid wordt hier erg week van waardoor hij eerder beschadigt. En als het gevoel in de voeten verminderd is, is er het risico op brandblaren of -wonden als het water te heet is.
• De voeten tegen een kachel of warme kruik plaatsen. Bij verminderd gevoel in de voeten, kan dit brandblaren of -wonden op de huid veroorzaken.
• De huid insmeren met te vette zalf. Vet sluit de poriën in de huid af en voeten worden glad. Dit kan leiden tot teveel schuiven in de schoenen. Gebruik crème of lotion, die zijn minder vet.

Juist wel doen:

• Het belangrijkste advies: vermoed je dat er iets mis is met je voeten, wacht dan niet te lang om naar een arts, verpleegkundig consulent diabetes of podotherapeut te gaan. Vraag bij twijfel altijd advies!
• Houd je bloedglucosewaarden stabiel. Mensen die hun bloedglucosewaarden jarenlang stabiel houden hebben een kleinere kans op voetproblemen.
• Laat jaarlijks de Sims classificatie vaststellen door je behandelaar. Zo kan er een passend preventieplan voor je voeten gemaakt worden, met – als dat nodig is – de juiste behandeling. Laat je goed informeren. Als je weet waarom je dagelijks goed voor je voeten moet zorgen, is het makkelijker gemotiveerd te blijven.
• Controleer dagelijks je voeten op eelt, roodheid, zwelling, wondjes of veranderingen van de vorm. Zo merk je op tijd als er iets verandert en kun je op tijd hulp zoeken. Een voetspiegel is hierbij handig.
• Draag goede schoenen, die beschermen je voeten het best. Enkele tips: zorg dat je voorin de schoen 1 cm ruimte over hebt, houd een maximale hakhoogte van 3 cm aan en kies een schoen die niet te ‘slap’ is. Vooral de achterzijde van de schoen en de overgang in de buitenzool van achtervoet naar voorvoet moeten stijf zijn. Zo zorg je voor een goede afwikkeling van de voet en verklein je de kans op eelt of blaren. Schoenen moeten juist wel buigen onder de bal van de voet, waar de voet buigt bij het lopen. Let ook op de bovenzijde van de schoen: die moet hoog genoeg zijn voor de tenen. Ten slotte: kies een goede sluiting, bij voorkeur veters of klittenband. Zo sluiten de schoenen goed aan. Koop schoenen bij voorkeur ’s morgens. Dan zijn je voeten nog niet (of minder) vervormd door bijvoorbeeld veel lopen, vochtophoping, weersomstandigheden (warmte/koude) of zweet. Zo mogelijk in de winkel de zool uit de schoenen halen en daar op staan. Vallen de voeten over de zool heen, dan is de schoen te klein.
• Knip nagels recht af, volg daarbij de vorm van de tenen. Knip geen hoekjes van de nagels af, want dat verhoogt het risico op ingegroeide nagels.
• Smeer een droge huid dagelijks in met een crème of lotion en verwijder eelt alleen met een daarvoor geschikte vijl of puimsteen. Gebruik geen scherpe voorwerpen. Vraag een voetverzorgingsadvies bij een medisch pedicure.

De diabetische voet is een verzamelnaam voor verschillende voetproblemen:

• droge voeten of kloofjes
• minder gevoel, tintelingen of pijn
• vaak koude voeten
• verkleuringen aan tenen of voeten
• wonden en zweren (ulcera)
• charcotvoet

Oorzaken voetproblemen:
Hoge en/of wisselende bloedglucosewaarden, een ongezonde leefstijl en overgewicht zijn de belangrijkste oorzaken van het ontstaan van complicaties bij mensen met diabetes, zo ook die aan de voeten. Vaak komt een combinatie oorzaken en klachten voor.

Kort samengevat kunnen drie complicaties van diabetes een verhoogd risico op een wond geven: minder gevoel door zenuwbeschadiging (diabetische neuropathie), een verminderde doorbloeding van de voet en stijve gewrichten/eeltvorming.

Gevolgen:
Van alle mensen met diabetes, krijgt 20 tot 25% op den duur een voetprobleem (vaak begint dit als te veel eeltvorming). Bij ongeveer 15% van deze mensen ontstaat een wond. Uiteindelijk wordt er jaarlijks bij 2 tot 3% van deze groep een amputatie van (een deel van) het been verricht. De gevolgen van voetproblemen kunnen dus zeer ernstig zijn.

Ook het genezingsproces kan ingrijpend zijn. Voetwonden (ulcera) genezen vaak slecht en genezing duurt gemiddeld twee tot vijf maanden. Hierbij zijn intensieve behandelingen nodig. Dit kan een grote invloed hebben op je mobiliteit en kwaliteit van leven.

Andere gevolgen van te laat of niet (juist) behandelen kunnen zijn:

• Onaangename gevoelens en pijn verdwijnen meestal in de loop van de tijd (soms na maanden, soms na jaren). Daar komt wel vaak verlies van het gevoel voor in de plaats.
• Het verlies van het gevoel in de huid van de voeten wordt in de meeste gevallen nooit meer beter. Uiteindelijk leidt dit tot volledig verlies van het gevoel in de voet(en).
• Overmatige eeltvorming neemt ook toe als het niet wordt behandeld. Dit geldt ook voor een dunne huid als gevolg van slechte doorbloeding en stijfheid in de voeten en enkels. Genezing van deze twee aandoeningen is vrijwel onmogelijk.
• Zodra de doorbloeding van de voet erg slecht is, of als er sprake is van een wondinfectie of ontsteking die naar het bot is uitgebreid, wordt de kans op amputatie groter. Ontstekingen van het bot kunnen vaak niet goed meer behandeld worden, waardoor een amputatie van de teen of deel van de voet nodig is.
• Omdat de gevolgen zo ingrijpend en ernstig kunnen zijn, is er veel aandacht voor het voorkomen en op tijd ontdekken en behandelen van voetproblemen bij diabetes.

Regelmatige controle is essentieel.

Bron: DVN