Neuropathie (schade aan zenuwen)

Je zenuwen sturen boodschappen van de hersenen naar je spieren, huid en andere organen en weer terug. Zo kun je je spieren gebruiken en kun je warmte, kou of pijn voelen. Als een zenuw is beschadigd, kan hij signalen niet meer goed doorgeven.

Het is nog niet volledig bekend wat neuropathie bij diabetes veroorzaakt. Het is wel bekend dat hoge bloedglucosewaarden eraan bijdragen. Andere factoren zijn: roken, alcohol, verzadigd vet, overgewicht en onvoldoende beweging. 

Door diabetes kunnen op den duur zenuwen beschadigen. Sterke wisselingen van de hoeveelheid glucose in het bloed geven je zenuwen regelmatig een ‘tik’. Afvalstoffen worden niet goed aan het bloed afgegeven. En voedingsstoffen en zuurstof worden niet meer goed aan de zenuw afgegeven. Kleine bloedvaatjes die de zenuwen van bloed voorzien worden stijver, slibben dicht of gaan stuk.

Als er sprake is van neuropathie wordt er onderscheid gemaakt in verschillende vormen:

• Mono- en polyneuropathie
  Hierbij is er schade aan één (mono) of vele (poly) zenuwen. Deze soorten neuropathie komen vaak voor: 30% tot 40% van de mensen met diabetes krijgt een van deze vormen van neuropathie. De eerste klachten: een gestoord gevoel in delen van het lichaam. Die delen zijn gevoelig en je kunt een branderig, tintelend, prikkend en doof gevoel in de voeten ervaren. Een onderdeel van polyneuropathie is neuropathie van de dunne vezels. Hierbij functioneren de dunne vezels waaruit de zenuw is opgebouwd, niet goed.

• Autonome neuropathie
  Organen in het lichaam worden zelfstandig aangestuurd vanuit het centrale zenuwstelsel. De zenuwen die daarvoor zorgen heten autonome zenuwen. Als je last hebt van autonome neuropathie, zijn deze zenuwen beschadigd. Denk aan spijsverteringsorganen als maag en darmen, maar ook aan de blaas, hart, bloedvaten en huid. Dit uit zich bijvoorbeeld in chronische diarree, slechte eetlust, misselijkheid na het eten, maag- en darmproblemen, veel zweten, problemen met slikken, kortademigheid, moeite met plassen, erectieproblemen of een droge vagina. Als je autonome zenuwen zijn aangetast, kun je ook last hebben van een droge huid en gezwollen aderen op de voorvoeten. Die gezwollen aderen zorgen er op hun beurt weer voor dat je meer risico loopt op wondjes.

• Perifere neuropathie
  Zenuwen die ver van de hersenen en het ruggenmerg verwijderd liggen, raken vaak het eerst beschadigd. Denk aan zenuwen in voeten en handen. Deze zenuwen behoren tot het perifere zenuwstelsel. Perifere neuropathie kan, behalve tot gevoelsstoornissen en pijn, ook leiden tot problemen met bewegen. Verder kunnen op een bepaald moment beschadigingen aan de autonome zenuwvezels ontstaan.

Meestal begint het met minder gevoel in je voeten. Je hebt het gevoel dat je op watten loopt. Dit is gevaarlijk, omdat je hierdoor wondjes niet of te laat opmerkt. Deze wondjes kunnen gaan ontsteken. Je kunt ook last hebben van stekende of brandende pijn, tintelingen, kramp of krachtverlies. Deze klachten voel je vaak zowel links als rechts in je lichaam.

Kenmerkend voor neuropathie is dat de klachten vaak aan beide kanten van het lichaam ontstaan. Het verloop is voor iedereen verschillend. Meestal worden neuropathieklachten na verloop van tijd erger. Spontaan verdwijnen van neuropathie gebeurt bijna nooit.

Als de zenuwen zijn aangetast kun je last krijgen van:

• extreem zweten
• helemaal niet zweten
• krachtverlies in armen of benen, moeilijk lopen
• minder gevoel (van temperatuur of pijn) in handen of voeten
• pijnscheuten, tintelingen, krampen
• ongewild urineverlies of moeite hebben met plassen
• diarree of juist verstopping
• misselijkheid, een vol gevoel
• hartritmestoornissen
• dubbelzien
• erectiestoornissen of een droge vagina
• duizeligheid
• de aanraking van kleding of dekbed niet kunnen verdragen

Het lastige van deze klachten is dat ze ook andere oorzaken kunnen hebben.

Maagverlamming door zenuwschade
De maag heeft een spierwand die zorgt voor het samen knijpen van eten. De spieren worden aangestuurd door zenuwen. Als er zenuwschade ontstaat kan het zorgen voor een maagverlamming. Mensen met diabetes die zenuwschade hebben kunnen dus ook last hebben of krijgen van hun maag. 

Een maagverlamming zorgt ervoor dat het eten te langzaam van de maag naar de darmen gaat. Soms krijg je last van pijn, misselijkheid, een opgezette buik of brandend maagzuur.

Maar ook kan het ervoor zorgen dat insuline al gaat werken als er nog geen voedsel in de darmen zit. De bloedsuiker kan dan te snel en te veel zakken. Het is dus belangrijk om met je zorgverlener af te spreken op welk moment rond de maaltijden je insuline toedient.

Maagverlamming wordt door zorgprofessionals gastro-parese genoemd.

Bij diabetes is zenuwschade heel moeilijk te voorkomen. Je kunt de schade soms wel vertragen of voorkomen dat de schade ernstiger wordt. Het belangrijkste wapen tegen zenuwschade is stabiele bloedglucosewaarden. Als het lukt om de bloedglucosewaarden onder controle te krijgen, zodat er minder dalen en pieken zijn, dan zullen zenuwen minder snel beschadigd raken.

Bron: DVN