Veranderd zelfbeeld

In de loop van het leven ontwikkelen we een beeld van onszelf, van de ander en van de wereld om ons heen.  In het zelfbeeld zitten ideeën over ons lichaam (lichaamsbeeld), hoe we er uit zien, of we ons lichaam kunnen vertrouwen, of het lichaam ons in de steek kan laten door ziekte. In het beeld over anderen en de wereld zitten meer gedachten over rechtvaardigheid, kunnen we anderen vertrouwen, is het leven zinvol. Deze beelden veranderen gedurende ons leven.

Veranderingen zijn bijvoorbeeld het krijgen van grijze haren, dikker worden, ouder worden.  Deze veranderingen gaan zo langzaam dat je het amper bemerkt. Het aanpassingsvermogen is meestal groot genoeg om hier probleemloos mee om te kunnen gaan.

Maar het krijgen van kanker verstoort de dagelijkse zekerheden. Nare dingen kunnen je blijkbaar overkomen; het lichaam heeft je in de steek gelaten zonder dat je het merkte. Door de ziekte is je lichaam een bron van zorg. Je bent de controle kwijt. Professionele hulpverleners zitten aan je lichaam en bepalen (min of meer) wat er moet gebeuren. Deze noodzakelijke maar eigenlijk ongewenste handelingen geven soms het gevoel dat het lichaam niet meer van je zelf is, het is een ‘ding’ waar aan gesleuteld moet worden. Dit wordt dissociatie genoemd. Door een behandeling als een operatie en chemotherapie verandert het lichaam. Het komt regelmatig voor dat mensen zich niet meer herkennen. Het lichaam ziet er anders uit (lichaamsbeeld), het ‘wezen’ is anders (zelfbeeld).

In de herstelfase, na de verandering, komt de verwerking. Nu voelt en merkt u pas wat er is veranderd. Het gaat gepaard met pijn, onzekerheid, verwarring. Het is een vorm van rouwen om wat u verloren hebt (uw gezondheid, uw borst, uw zekerheden, uw oude uiterlijk).  U moet weer contact maken met uw nieuwe lichaam. Wennen aan het nieuwe zelfbeeld, opnieuw een balans zoeken. Dit wordt wel heroriëntatie genoemd. Er kunnen vragen opkomen als: wil ik zo verder met mijn leven, met mijn werk. Andere dingen kunnen belangrijker worden. U geniet misschien van andere, kleinere dingen.

Voor herstel van het lichaamsbeeld kan het helpen om u zelf weer aan te raken of u te laten masseren door uw partner.  Om voor de spiegel te gaan staan en te kijken naar uzelf. Besteed aandacht aan uw lijf. Dit kan ook door naar de kapper te gaan of de schoonheidsspecialist. Of door uzelf te verwennen met nieuwe kleding of lingerie.

Wanneer u zich weer wat fitter voelt, is er meer ruimte om na te denken over wat de ziekte voor u en uw leven heeft betekend. U zult misschien een andere dagindeling hebben, anders in het leven staan, met andere mensen om (willen) gaan. Gun u zelf tijd om tot een nieuw lichaamsbeeld en zelfbeeld te komen. Dit gaat met verwarring gepaard. Het blijven verlangen naar hoe het was voor u kanker kreeg staat aanpassing in de weg. Na verloop van tijd is het belangrijk weer één te worden met uw lichaam, uw beelden van de wereld om u heen. Dat u weer vertrouwd raakt met u zelf en uw omgeving. Een nieuw zelfbeeld is anders. Niet slechter, maar anders. Misschien wel beter.