Afdeling kwaliteit werkt aan cultuurverandering

Manager kwaliteit a.i. Chantal Aarts kijkt terug op een veelbewogen periode. “We zijn uitgegroeid tot een professioneel team van twaalf mensen. Daarnaast heeft bijna iedere zorgeenheid of ondersteunende dienst een eigen kwaliteitsfunctionaris. We hebben een veerkrachtig en sterk team met veel kennis en ervaring. De transitie van centraal naar decentraal is goed verlopen. Daar hebben we enorm hard aan gewerkt het afgelopen jaar. We zijn inmiddels als een soort Haarlemmer olie in de hele organisatie geïntegreerd. Kwaliteitsmonitoring gebeurt nu meer vanuit de lijn, waar het ook hoort. Dit bouwen we verder uit door onder meer te investeren in het veranderen van de cultuur, in gedrag en kennisoverdracht, in het gesprek met elkaar aangaan. Interdisciplinair.”

De afdeling kwaliteit monitort of het MCL aan voor de zorg geldende wet- en regelgeving voldoet en of landelijke ontwikkelingen goed vertaald worden naar toepassingen in het ziekenhuis. Het MCL is Qualicor-gecertificeerd. Dat is een ‘normenset’ specifiek voor ziekenhuizen en grote zorginstellingen, maar er zijn er meer. In alle normensets zit complexe wet- en regelgeving. Naast algemene wet- en regelgeving worden er specifieke eisen gesteld aan bijvoorbeeld medicatie, medische technologie en bevoegd- en bekwaamheden van zorgverleners. Ook worden aan alle specialismen eisen gesteld vanuit de eigen beroepsgroep. Aarts: “Het doel is dat iedereen in het MCL uiteindelijk dezelfde dingen doet. Bijvoorbeeld hoe je metingen en registraties borgt in een elektronisch patiëntendossier. Dit betekent dat we samenwerken met zorgverleners en ondersteunende diensten als ICT, de MCL Academie en bijvoorbeeld de verpleegkundige adviesraad voor inbreng van specifieke kennis, creëren van betrokkenheid en draagvlak voor implementatie.”

De zorg loopt aan tegen de overregistratie, vindt Aarts. “De gedachte was ooit dat als alles volgens protocol ingericht wordt, het aantal incidenten afneemt. Maar het blijkt dat er dan juist teveel of te weinig handelingen worden verricht bij patiënten omdat puur het protocol werd gevolgd terwijl de unieke situatie wellicht iets anders had gevraagd. Ik wil de protocollen niet zozeer loslaten maar wel minder strak kijken naar de cijfers.” De zorg van nu vraagt volgens Aarts om een cultuurverandering en de afdeling Kwaliteit gebruikt verschillende interventies om die bewustwording te creëren en kennis over te dragen. “Na een calamiteit wordt altijd terug gekeken naar wat er is gebeurd. Nieuw is de Safety II-gedachte waarbij niet specifiek gekeken wordt naar wat er fout is gegaan, want er worden nog maar zelden fouten gemaakt. Het doel is juist te leren van de dingen die dagelijks goed gaan om te voorkomen dat het in de toekomst eventueel fout gaat. Daarbij moeten zorgmedewerkers – multidisciplinair – met elkaar gesprekken voeren, elkaar dieper bevragen en elkaar serieus nemen in hun kennis en observaties. Een verpleegkundige ziet een patiënt meer en kent de patiënt, als persoon, vaak beter dan de dokter. Ze moeten elkaars werkelijkheid willen onderzoeken en dat kan alleen als ze de sterke hiërarchie in de zorg loslaten.” De afdeling voert ook interne audits uit, waarbij het pad van een patiënt door het ziekenhuis wordt gevolgd om te zien of de zorg aan de eisen voldoet en of de patiënt voldoende gehoord wordt. Een groep medewerkers van zowel ondersteunende diensten als medisch specialisten en verpleegkundigen is specifiek opgeleid om die audits te lopen. “Er zijn meer goede ontwikkelingen”, zegt Aarts. “Vanuit de Vereniging Medische Staf is recent een ‘Week van de Mol’ georganiseerd waarbij een specifieke groep verpleegkundigen en dokters hygiëne-voorschriften overtrad. Het is leerzaam om te zien hoe collega’s daarop reageren en of ze elkaar erop aanspraken. Daarnaast bestaat de trend ‘Samen Beslissen’ waarbij het niet meer alleen de arts is die de behandeling bepaalt. De patiënt wordt steeds meer betrokken bij de zorg. Wat wil de patiënt? Wat is echt noodzakelijk en wat draagt bij aan de kwaliteit van leven? Dokters voeren dan heel andere gesprekken met patiënten.”

Aarts is blij met de transitie die de kwaliteitsadviseurs en de kwaliteitsfunctionarissen binnen de ZE’s hebben doorgemaakt. “We zien de verbeteringen al, en daar zijn we trots op. Het is goed dat zorgmedewerkers en specialisten meer leren vertrouwen op elkaars kennis, zelfstandigheid en ieders professionele verantwoordelijkheid. Medewerkers spreken elkaar vaker aan op wat bepaalde situaties ‘doen’ met zowel de patiënt als de zorgverlener. Er worden meer, zogenaamde ‘multiprofessionele’ gesprekken gevoerd waarbij we zien dat oude hiërarchische verhoudingen wat worden teruggedrongen. We zijn daarin echt een lerende organisatie. Het is ook een goede ontwikkeling dat patiënten meer eigen inbreng krijgen bij het meten en evalueren van de kwaliteit van zorg. Het is ontzettend belangrijk om met elkaar in gesprek te blijven over wat goed gaat, wat beter kan en welke consequenties dat eventueel heeft voor de inrichting van de zorg in het ziekenhuis.”

Bekijk meer verhalen over afdelingen, mensen, zorg, keuzes, meedoen en geluk op deze pagina.

MCL is een topklinisch opleidingsziekenhuis en behoort sinds 2003 tot de vereniging Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). Dit betekent dat ons ziekenhuis voldoet aan verschillende eisen die voornamelijk te maken hebben met de kwaliteit van het onderwijs, (medische) opleidingen en wetenschappelijk onderzoek. Het lidmaatschap betekent een erkenning voor de energie die het MCL heeft gestoken in de specialistische opleidingen. De vereniging STZ bestaat uit zesentwintig grote opleidingsziekenhuizen in Nederland die hooggespecialiseerde medische zorg verlenen, wetenschappelijk onderzoek doen en vele artsen, verpleegkundigen en andere zorgprofessionals opleiden. Meer weten? Zie deze pagina.