Raynaud, ziekte van

Bij de ziekte van Raynaud zijn vingers en/of tenen niet goed doorbloed. Daardoor verkleuren ze. Dit gebeurt meestal door kou of emoties, bijvoorbeeld als u zenuwachtig of opgewonden bent.

De ziekte van Raynaud komt vaak voor bij verder gezonde mensen. Het kan echter ook een verschijnsel of een voorbode zijn van een hart- en vaatziekten of een vorm van reuma, zoals lupus, sclerodermie, polymyositis of dermatomyositis.

Sommige mensen met Raynaud hebben af en toe een lichte aanval, bij anderen zijn de aanvallen erger en komen ze vaker voor. Soms gaat de ziekte vanzelf over. Een enkeling krijgt juist steeds meer pijn door de bloedvatvernauwing. Deze pijn kan dagelijkse bezigheden moeilijk maken. Door Raynaud sterven de vingers en tenen niet af.

De ziekte van Raynaud komt acht keer vaker bij vrouwen voor dan bij mannen.

De aandoening heet ook wel fenomeen van Raynaud, Raynaud fenomeen of syndroom van Raynaud.

Bij een aanval van de ziekte van Raynaud verandert de kleur van uw vingers en/of tenen. Dit komt omdat de doorbloeding slecht is. De vingers en/of tenen kleuren eerst wit, daarna blauw en ten slotte rood of paars. Soms voelen ze verdoofd en koud aan.

Wordt de doorbloeding weer normaal, dan krijgt u tintelingen en zwellingen. De pijn wordt erger. Zo'n aanval duurt enkele minuten tot uren.

Bij hevige aanvallen kunnen de vingers, tenen, oren of neus koud aanvoelen, gaan zweren of zwart worden. Dit komt maar zelden voor. Een enkele keer is dan een operatie nodig.

De klachten van de ziekte van Raynaud komen ook weleens in andere lichaamsdelen voor, zoals de tong, oorlelletjes en dieper gelegen organen (slokdarm, longen).

Is de ziekte van Raynaud een verschijnsel van een andere ziekte, dan komen er nog verschijnselen bij. Welke dat zijn hangt af van de ziekte.

De oorzaak van de ziekte van Raynaud is onbekend. Wel is duidelijk dat bepaalde factoren een slechte invloed op de ziekte hebben. Deze factoren zijn:

• Vrouwelijke hormonen.
• Roken.
• Bètablokkers (medicijnen tegen hartritmestoornissen en hoge bloeddruk).
• Middelen tegen migraine.

Verder kan Raynaud voorkomen bij mensen die:

• lang met trillend gereedschap werken (boormachines, kettingzagen bijvoorbeeld);
• vaak toetsen aanslaan (typen, pianospelen).

Om de ziekte van Raynaud vast te stellen vraagt de huisarts naar uw klachten en hoe deze begonnen zijn.

Door uw hand af te koelen kan de arts zien of de ziekte van Raynaud ontstaat bij kou. Waarschijnlijk laat zij voor de zekerheid een röntgenonderzoek doen. Op een röntgenfoto zijn de vernauwde slagaderen van de hand en vingers te zien. Ook kan zij de haarvaten (zeer kleine bloedvaatjes) in het nagelbed van de vinger laten onderzoeken. Er is over dit onderzoek ook een folder.

Raynaud is soms een verschijnsel van een andere ziekte. Daarom laat de arts altijd een urineonderzoek doen.

De ziekte van Raynaud hoeft bijna nooit behandeld te worden.

Bij ernstige klachten krijgt u vaatverwijdende medicijnen of zalven.
Bij hoge uitzondering is een operatie nodig. Daarbij schakelt de chirurg de zenuw uit die de bloedvaten vernauwen (sympathectomie). De arts verdooft van tevoren de zenuwen plaatselijk. Zo kan zij onderzoeken of zo'n operatie zal helpen.

Sommige mensen met Raynaud hebben baat bij bindweefselmassage. Door de massage verbetert de doorbloeding en ontspannen de bloedvaten. Voor bindweefselmassage moet u bij de fysiotherapie zijn of bij een praktijk voor bindweefselmassage.

Om te weten wat voor u het meest geschikt is, kunt u het beste overleggen met uw arts.

Wat kunt u zelf doen bij de ziekte van Raynaud?

• Bescherm uw handen, voeten en oren tegen kou. Vermijd (te) koud water.
• Stop met roken. Roken vernauwt de bloedvaten.
• Zorg ervoor dat u geen wondjes aan de vingers of tenen krijgt. Toch een wondje? Ga dan naar de huisarts.
• Probeer uw emoties te controleren, eventueel met ontspanningsoefeningen.
• Bepaalde medicijnen tegen migraine, hoge bloeddruk of een hartaandoening kunnen de bloedvaten vernauwen. Andere medicijnen tegen dezelfde aandoeningen zijn juist gunstig bij de ziekte van Raynaud. Overleg met uw arts als u deze medicijnen gebruikt.
• Zorg voor een goede bloedsomloop door veel te bewegen .
• Verwarm uw vingers en/of tenen tijdens een aanval, maar gebruik daarvoor geen heet water. Onder uw oksels of tussen uw benen is het lekker warm.

Harteraad geeft informatie en behartigt de belangen van mensen met de ziekte van Raynaud. Ook voor lotgenotencontact kunt u bij deze vereniging terecht.

Het Nationaal Reumafonds behartigt ook de belangen van mensen met de ziekte van Raynaud. U kunt deze organisatie bellen voor informatie over de ziekte van Raynaud.

De informatie over ziekte van Raynaud is algemeen. Het kan zijn dat uw situatie anders is. Hebt u nog vragen, dan kunt u die stellen aan uw arts.
De teksten zijn gebaseerd op:

• informatiemateriaal van het Nationaal Reumafonds;
• info van Raynaud's Association, Verenigde Staten;
• website van werkendlichaam.nl.